SÜT SIĞIRCILIĞINDA VERİMLİLİK KRİTERLERİ

Süt İneğinin Başlıca Verimleri; 

1. Süt Verimi 

2. Yılda Bir Buzağı 

Bir süt ineğinin verimli olabilmesi bu iki kritere bağlıdır. Öncelikle kendi ırk özelliklerine uygun, neslini ve işletmenin verimliliğini devam ettirmesi için yılda bir buzağı alınmalıdır. Yerinde sayan büyüyemeyen bir işletme karlılıktan söz edemez. Her geçen zaman verimini arttırmalı ve karlılığını devam ettirmelidir. Uzun süre kısır kalan inekler işletme için fazladan maliyet demektir. Boşuna bakım ve besleme masrafı, zaman kaybıdır. Doğan buzağıyı yaşatamamak,

ondan verim ve gelir elde edememek annenin kısır kalması anlamına gelir. Yavru veriminin en önemli engellerinden biri Brusella (Yavru atma) Hastalığı’dır. İkinci en önemli verim süt verimidir. Süt verimi öncelikle Yüksek Verimli Kültür Irkı Süt İneklerinden elde edilir. Fakat genetik özellikler verimi ancak %30 etkiler. Çevre özellikleri istenilen ölçüye getirilemezse ırkın sağlayabileceği süt verimini almak imkansızdır. Hatta Kültür ırklarını yaşatabilmek imkansızdır. Şimdi karlı bir süt işletmeciliği yapıp yapamadığımızı irdeleyelim. Şu sorulara verebileceğiniz sorular çok önemlidir;

1. Süt maliyeti ile sütün fiyatı arasındaki fark üreticinin lehine mi? 

 Ürettiğimiz 1 litre süt için ne kadar masraf yapıyoruz? Ancak bunu düzgün bir kayıt sistemi yaparsak öğrenebiliriz. İşletmecinin en öncelikle yapacağı iş kayıt tutma alışkanlığı’nı kazanmasıdır.  Eğer işletme kaba yem başta olmak üzere yem kaynaklarında dışa bağımlıysa kar etmesi imkansızdır. Yanlış bakım ve besleme alışkanlıkları da özellikle yem maliyetini arttıracaktır. Yapılan tüm masraflar içinde yem maliyetinin oranı %70-85 arasındır.

2. Boğa altında bulunan her inekten yılda bir buzağı elde ediliyor mu? 

 İlk tohumlamada gebelik oranı en az %70 olmalıdır 

 Ortalama 1,3 tohumlamadan bir buzağı elde edilmelidir 

 İki doğum arasındaki zaman 400 günü geçmemelidir

 Kızgınlık göstermeme, döl tutmama veya yavru atma gibi dölerme problemi gösteren inek sayısı %10’u geçmemelidir

3. Ahırdaki ineklerin ortalama ekonomik ömrü ne kadar? Normalde; ineğin 10 yaşına kadar elde kalması ve bu süre içinde en az 7 sağlıklı buzağı doğurması ve beklenen süt verimini vermesi gereklidir. 

4. Bir sağım döneminde inek başına kaç litre süt sağılmaktadır? Sütün kalitesi yani; % yağ oranı, % kuru madde oranı ne kadardır? 

5. Yavru atma ve buzağı ölümü miktarı ne kadardır? İyi bir işletmede yıllık yavru kaybı %5’i geçmemelidir. 

6. Irk özellikleri ve verim bakımından nesilden nesle iyileşme mi yoksa geriye gidiş mi var? 

7. İşletme elinde hayvanları doyasıya besleyecek kadar kaba yem kaynağı var mı? Yem maliyeti, yüksek verim ve hayvanların sağlığı açısından kaba yemlerin özellikle süt sığırı besiciliği için çok büyük önemi vardır. 

8. Harcanan yem maliyetinin süt verimine dönüşüm oranı nedir? 

9. İneklerin memeleri ne ölçüde sağlıklıdır?

Sütün üretim yeri memelerdir. Memeler ne kadar ırk özelliğini sağlıyor, dış görünüşünde deformasyon yok ve sağlıklıysa o kadar süt elde edilir. Klinik meme iltihapları; memeden iltihabın gelmesiyle kolayca teşhis edilir ve tedavi edilebilir. Meme iltihaplarının nedeni yanlış sağım ve temiz olmayan ahır ortamıdır. Pis ellerle sağma, sağım sırasında meme dokusuna zarar verme, ahırların aşırı sıcak ve pis olması meme iltihaplarının olumuna hazır zemin oluştururlar. Gizli meme iltihaplarında ise dıştan hastalık belirtileri görülmez. Sadece inek süt verimini azaltır. En güzel belirtisi her sene süt veriminin artacağı yerde azalması veya yerinde saymasıdır. Gizli meme iltihabı sütünüzü çalan en büyük düşmandır. Bir işletmede ineklerin yaklaşık %80-90’ında mutlaka gizli meme iltihabı vardır. Bunun için sağılan sütler Veteriner Hekimler tarafından kontrol edilmelidir. Kontrolü çok basit bir olaydır.

Öncelikle sağım temizliğine dikkat edilmelidir. Pis ellerle sağım yapılmamalı, sağımdan önce memeler yıkanmalı, kuru temiz havlulularla kurulanmalı, temizlikten hemen sonra sağım yapılmalı (yapılan temizlikle sağımın bitişi arasında 7 dakika olmalıdır), sağım bittikten sonra dezenfektanlı suyla meme başları yıkanmalı, ahır temizliğine azami dikkat edilmelidir. İnekler doğuma iki ay kala mutlaka soğutularak kuruya alınmalı, kuru döneme özel mastit tüpleri her memeye bir defa verilmelidir. Bunları yaptığınızda süt veriminiz en az 1,5 kat artacaktır. 

10. Ahır şartları hijyenik mi? Ahır ısısı, rutubet oranı, havalandırma şartları istenen ölçüde mi? 

11. Süt sığırı besicisi ve bakıcılar işlerine bağlı, hayvanlara karşı sevecen, bakım ve besleme konusunda yeterince bilgi ve beceriye sahipler mi?

Kaynak:tarim.gov.tr